Thế hệ Z của Việt Nam (sinh năm 1995 đến 2012), đặc biệt là các bạn sinh năm 2003 - 2005 đang đứng trước những cơ hội và thử thách trong thời đại mới.
Gần đây tôi nạp nhiều kiến thức của GS sử học Jared Diamond, và chợt phát hiện ra để trả lời cho câu hỏi này, cần phải tính đến yếu tố lịch sử, yếu tố môi trường mà thế hệ Z sinh ra đã thừa kế và sống trong đó.
Theo Michael T. Robinson, các thế hệ con người hiện đại trong giai đoạn 1890 đến 2025 được chia thành 10 thế hệ khác nhau từ thế hệ lạc lõng, đến thế hệ vĩ đại, thế hệ X, Y, Z và gần nhất là thế hệ Alpha (2013-2025) [1]. Tất cả các thế hệ này đều gắn liền với những biến cố lịch sử của nhân loại như chiến tranh thế giới, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 1,2,3,4 nên họ có những đặc điểm nhất định. Bạn có thể tìm hiểu xem mình thuộc thế hệ nào và có đúng với hoàn cảnh gia đình mình, và chính mình hay không qua bài viết khá thú vị này [2]
Các bạn thế hệ Z (1995-2012) đã may mắn hơn thế hệ 7x, 8x hay xa hơn là cha, ông, cụ kỵ của bác bạn rất nhiều! Vì sao vậy? Các bạn được sinh ra trong một đất nước hòa bình, không có bom rơi đạn nổ. Các bạn không biết đến tem phiếu, không chịu cái cảnh mỗi tuần có cái xe lam chở dầu đến đầu hẻm, xách can 20L ra xếp hàng mua dầu hôi; có tiền nhưng mỗi người không mua được hơn 1 hộp sữa Ông Thọ/tuần.
Thế hệ Z được sinh ra khi Việt Nam được dỡ bỏ cấm vận (1994) [3], lúc này hàng hóa và công nghệ của thế giới đổ vào Việt Nam. Làn sóng đầu tư ồ ạt vào Việt Nam. Kinh tế khởi sắc. Thế hệ Z cao hơn, khỏe hơn, ăn uống đầy đủ dưỡng chất hơn những thế hệ trước đó. Nên về thể lực vóc dáng, các bạn nhỉnh hơn các thế hệ khác nhiều.
Điều đặc biệt, là thế hệ Z là hậu duệ của thế hệ X, Y (1961-1985). Trải qua các biến cố lớn của dân tộc ở độ tuổi lao động nên thế hệ X, Y nhận ra được tầm quan trọng của ngoại ngữ, của việc đầu tư cho học vấn. Nên thế hệ Z được bố mẹ đầu tư học Anh Văn từ nhỏ. Bằng chứng là có những bạn mới lớp 12 đã có IELTS 6.5, 7.0, cá biệt có vài bạn IELTS 8.0 khi mới lớp 12! Thế hệ Z còn được cha mẹ cho học văn thể mỹ, âm nhạc, nghệ thuật, thưởng thức phim ảnh, ẩm thực khắp 5 Châu ngay tại quê nhà. Nói chung, thế hệ Z rất sướng, được đầu tư trang bị tận răng.
Thế hệ Z có ưu thế là sống trong xã hội thông tin toàn cầu. Với sự ra đời của siêu xa lộ thông tin Internet, các bạn có thể truy cập thông tin về nhiều vấn đề khác nhau từ cơ bản đến chuyên sâu. Các bạn có thể tiếp cận đến các chuyên gia, cộng đồng chuyên môn để học tập trao đổi. Thế hệ Z bị chăm bón nhiều quá khiến trở nên bị bội thực thông tin, quá tải, dẫn đến trầm cảm. Nhưng không vì thế mà không có người giỏi.
Thống kê cho thấy các thủ khoa thi đại học 10 năm trước đây đến từ các bạn ở vùng quê nghèo khó ít điều kiện học hành. Nghe như là nghịch lý nhưng đó là sự thật, vì sao? Có thể tạm lý giải là các bạn không phải đi học thêm, có thời gian để tự tư duy giải quyết vấn đề. Nắm vững các phương pháp để từ đó có thể giải quyết nhiều vấn đề mới chưa từng được học. Còn những bạn ở thành phố có điều kiện học thêm, được nhồi nhét kiến thức sẵn có, như 1 buổi tiệc buffet có hàng trăm món bày sẵn ra, bạn không thể nào đủ thời gian và sức khỏe để ăn hết các món buffet đó.
Tuy nhiên, thời gian gần đây các thủ khoa đại học thế hệ Z đều đến từ các bạn học trường chuyên lớp chọn ở các Tp lớn [4], [5]. Cái thời con nhà nghèo học giỏi đã dần bị thay thế bởi con nhà "có điều kiện" học giỏi. Đây là điều tất yếu khi thế hệ Z được đầu tư và định hướng rõ ràng. Điều này rất là biện chứng, khi các bạn được sinh ra trong điều kiện tốt, được nuôi dưỡng, dạy dỗ và định hướng tốt thì kết quả tốt sẽ là điều tất yếu. Thực sự, "vượt sướng" học giỏi cũng đầy thách thức không kém "vượt khó" học giỏi các bạn à.
Môi trường mà thế hệ Z sinh sống có quá nhiều cám dỗ từ vật chất đến tinh thần. Internet cực kỳ phát triển, không gian mạng đầy cám dỗ như game online, youtube channel nhảm nhí, tiktok vô bổ đầy rẫy. Cầm cái điện thoại thông minh lên là không dứt ra được khỏi nó khiến 1 ngày trôi qua trong tích tắt. Trong đó, bất lợi lớn nhất là các bị choáng ngợp bởi các thông tin tốt xấu lẫn lộn mà việc phân biệt đúng sai, tốt xấu là cực kỳ khó khăn với đầu óc còn non nớt của thế hệ Z. Đặc biệt, các "ông lớn" về công nghệ trang bị những công nghệ trí tuệ nhân tạo tối tân để "tẩy não, nhồi sọ" thế hệ Z bằng những quảng cáo, phân tích hành vi online, phân tích sở thích, vị trí địa lý, thói quen tìm kiếm, thói quen mua sắm. Biến thế hệ Z thành những Zombie chỉ biết tin theo quảng cáo. Quảng cáo có tính toán kỹ lượng đập vào mắt các bạn hằng ngày qua Web, trong thang máy, ngoài siêu thị, trên truyền hình...nó dần dần đi sâu vào tiềm thức của các bạn đến mức là khi "xuống tiền" mua những món hàng mà không hiểu sao mình lại mua nó!
Bộ não của các bạn là một báu vật vô cùng quý giá. Hãy giữ gìn trí não, đầu óc được sạch sẽ, minh mẫn bằng cách nạp vào đó những thông tin hữu ích và quý giá không kém. Nếu tay lỡ dơ bẩn thì có thể dùng xà bông rửa được, nhưng lỡ não đã nạp vào cái gì đó không sạch thì cực kỳ khó khăn để có thể tẩy rửa được. Hãy nuôi dưỡng tinh thần và trí não của mình bằng những điều hay, điều tốt đẹp.
Thế hệ Z đang đối diện với một tương lai khác thường! Mọi thứ dường như đều quá nhanh!
Thật vậy, chúng ta đang sống trong một thế giới bị dẫn dắt bởi công nghệ, khoa học kỹ thuật. Các mô hình kinh doanh mới mang tính đột phá ra đời làm điêu đứng các mô hình kinh doanh truyền thống. Đặc biệt, tầm ảnh hưởng của chúng lan tỏa ra khắp thế giới, và nền kinh tế Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Chúng ta đã và đang chứng kiến cuộc cạnh tranh khốc liệt trong nền kinh tế khi những sản phẩm của Việt Nam đang dần đuối sức cạnh tranh trong cuộc đua này.
Trước trào lưu khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ như hiện nay. Nhiều quốc gia đã khuyến khích sinh viên theo học các ngành liên quan đến STEM viết tắt của 4 chữ cái: Science (Khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kỹ thuật) và Math (toán). Vì thế giới hiện nay được dẫn dắt bởi khoa học kỹ thuật và công nghệ dưới sự hỗ trợ hiệu quả của toán học. Tuy nhiên, gần đây họ thêm chữ A có nghĩa là Arts (nghệ thuật) vào chữ STEM để thành STEAM. Thật ra khi có chữ Arts vào, tức là khối ngành nghệ thuật, nhân văn, xã hội cũng quan trọng thì cơ hội nghề nghiệp của các bạn cũng rất rộng rồi.
Theo báo cáo "Workforce of the future" của PwC, thì trong tương lai cho dù khoa học kỹ thuật có phát triển đến đâu thì con người vẫn là yếu tố quan trọng của xã hội. Công nghệ làm nhiều nghề bị mai một dần đi nhưng cũng tạo ra nhiều nghề nghiệp khác. Trong đó nhấn mạnh đến các kỹ năng quan trọng của một người: khả năng thích nghi, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng cộng tác, trí tuệ cảm xúc, tính sáng tạo đổi mới, kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng số, kỹ năng quản lý rủi ro, STEM, và kỹ năng doanh nhân. Mà đã là kỹ năng là có thể học được, rèn luyện được.
Đối với thế hệ Z của Việt Nam hiện nay, các bạn có nhiều lợi thế hơn thế hệ trước rất nhiều. Nhưng để thành công, cần phải rèn luyện thêm tính kiên trì, bền bĩ, để vượt qua nghịch cảnh. Đặc biệt, đối với các bạn trẻ, hãy luôn khiếm tốn học hỏi và kiên nhẫn để có thể tiến xa hơn.
Tóm lại, thế hệ Z được xem là thế hệ vàng của nền kinh tế hiện tại và tương lai. Nếu các bạn khắc phục được những điểm yếu của mình, tránh xa những cám dỗ vật chất đời thường lẫn những cám dỗ online, chọn lựa thông tin để nạp vào đầu óc của mình để tập trung cho những điều quan trọng thì các bạn sẽ tiến rất xa. Thế hệ Z được thừa hưởng nhiều lợi thế do cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật mang lại, được sinh ra trong giai đoạn lịch sử thanh bình, thịnh vượng, được tiếp cận với nhiều thông tin cập nhật và quan trọng nhất là được gia đình đầu tư định hướng kỹ càng, tôi tin tưởng rằng thế hệ Z sẽ thành công vượt bậc hơn thế hệ cha ông của mình.
[1] https://www.careerplanner.com/Career-Articles/Generations-sm2.cfm
[2] https://www.capapham.com/the-generations-the-he-x-y-z-%CE%B1-gen-x-gen-y-gen-z-gen-alpha-la-gi-tai-sao-can-phai-tim-hieu-ve-nhom-cac-the-he-nay/
[3] https://dfa.hanoi.gov.vn/tin-tong-hop/-/view_content/3853911-nhung-dau-moc-quan-he-viet-my.html
[4] https://kenh14.vn/gan-nhu-tat-ca-thu-khoa-dai-hoc-2019-deu-la-nu-lai-con-rat-xinh-xan-ai-bao-con-gai-xinh-thi-khong-gioi-20190715190357694.chn
[5] https://kienthuc.net.vn/xa-hoi/diem-danh-thu-khoa-cac-khoi-ky-thi-thpt-2019-toan-trai-tai-gai-sac-1251610.html#p-3
Nhận xét
Đăng nhận xét