Đi một ngày đàng học một sàng khôn, vì chưa khôn nên ta cứ đi hoài

Từ xa xưa, việc chu du thiên hạ học hỏi cái hay của xứ người gần như là 1 điều bắt buộc đối với các nhà hiền triết, học giả, nhà buôn hay những người muốn mở mang tầm mắt ra khỏi những cái thường thấy bên ngoài. Ông bà mình nói, đi một ngày đàng, học một sàng khôn là đầy tính ẩn dụ như thế. 

Đối với thanh niên trong thời đại toàn cầu hóa, và thế giới phẳng, thì việc chu du thiên hạ gần như là 1 yếu tố cần thiết để rèn luyện bản lĩnh và tích lũy kinh nghiệm sống. Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm chu du thiên hạ của tôi và qua đó hy vọng đem lại cho các bạn điều gì đó có thể giúp ích cho ý tưởng chu du của các bạn. 

Cách chu du ở đây có thể là đi du học dài hạn, hay đi công tác ngắn hạn, hay du lịch, tình nguyện, vân vân, chỉ cần đi ra xa ra khỏi môi trường quen thuộc của mình là được. Vì tôi làm trong lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu, nên việc chia sẻ kinh nghiệm có phần liên quan đến du học hay đi trao đổi văn hóa.

Ở đây tôi hoàn toàn không có ý đả kích hay bài bác việc học trong nước! Trong nước có rất nhiều người giỏi, thành đạt mà không cần phải du học nước ngoài. Điều tôi muốn nhấn mạnh là khi bạn du học, bạn có dịp trải nghiệm cuộc sống khác, một nền văn hóa khác, môi trường khác mà nếu ở trong nước bạn không có được.

Điều quan trọng nhất để du học được đó chính là những kỹ năng, kiến thức và thái độ của bản thân sẽ là yếu tố quyết định để giúp bạn hoàn thành giấc mơ của mình. 

Trước tiên hãy gầy dựng giấc mơ chu du cho mình. Đừng vội lo lắng về tiền bạc, hay kinh nghiệm sống hay lo lắng vì quan trọng nhất là bạn muốn đi đâu thì mọi hành động, suy nghĩ và các giác quan và tiềm thức của bạn sẽ lo lắng sao cho việc đó xảy ra.

Để đi du học được, trước tiên là bạn cần phải biết bạn sẽ đi đâu, mục 1,2,3,4,5 tôi sẽ lần lượt giới thiệu các điểm đến mơ ước để các bạn có thể lựa chọn. Ta không thể đi được nếu chưa biết đi đâu! Mục 6 tôi sẽ trình bày các hành trang mà các bạn cần chuẩn bị. Mục 7 sẽ là kết luận của bài viết.

1. Một giấc mơ Mỹ  
Có thể nói giới trẻ ngày nay hễ nói đến du học là thường nghĩ ngay đến nước Mỹ. Phim ảnh, tin tức và sự dẫn đầu về kinh tế, giáo dục hay khoa học công nghệ đã làm cho nước Mỹ có 1 sức cuốn hút đặc biệt với các bạn trẻ. Trong các phim Mỹ về môi trường ĐH hay các viện nghiên cứu, sinh viên được sống trong 1 môi trường khá tự do thoải mái, phòng Lab mở cửa 24/24, cơ sở vật chất hiện đại, các giáo sư đầu ngành trên thế giới làm việc ở đó đã khiến nhiều sinh viên mong muốn được học ở Mỹ.

Cho nên việc mong muốn du học Mỹ là điều bình thường.

Để có học bổng đi du học Mỹ thì đòi hỏi các bạn phải cố gắng rất rất nhiều! Tôi xếp hạng thuộc dạng khó nhất, cạnh tranh nhất!  Môi trường Mỹ là 1 môi trường cạnh tranh khốc liệt: cạnh tranh toàn cầu. Học bổng thì cũng khá nhiều, nhưng có những học bổng chỉ có vài suất nhưng lại có đến hàng nghìn ứng viên thì cơ hội đạt được rất khó.

Tuy nhiên, hiện nay cơ hội du học ở Mỹ đã mở rộng ra rất nhiều so với trước kia: quỹ học bổng VEF, quỹ Ford, Fulbright, học bổng 911, cục đào tạo với nước ngoài của Bộ Giáo Dục (http://vied.vn/vi/) luôn có thông tin mới về học bổng du học Mỹ.

Tiêu chuẩn nào thì các bạn có thể đạt được học bổng đi Mỹ?  Thực ra, đây là 1 câu hỏi khó và câu trả lời cũng rất mở.  Đối với các bạn sinh viên, nếu các bạn có học lực giỏi, Tiếng Anh lưu loát, và đặt biệt có kỹ năng lãnh đạo, học và chơi thể thao, phong trào tốt  thì hoàn toàn có thể chuẩn bị tư thế để săn học bổng đi Mỹ.

Ở các trường ĐH Mỹ, học lực giỏi chỉ là 1 yếu tố để họ lựa chọn ứng viên. Các yếu tố hoạt động phong trào, tính cách lãnh đạo, dẫn dắt đội ngũ hay các hoạt động thiện nguyện, đóng góp cộng đồng được đánh giá rất cao. Do đó, những bạn muốn săn học bổng đi Mỹ thì không những phải giỏi mà còn phải có thành tích hoạt động nữa.

(Ghi chú: sẽ up vài hình chu du tại Mỹ) 

Đa số các trường ĐH Mỹ đều đề cao tinh thần sáng tạo, tự lập và leadership. Những yếu tố này không phải một sớm một chiều mà có được. Hầu hết trong các đơn xin học bổng đều có yêu cầu các bạn viết 1 cái thư, hay 1 bài luận nói về vì sao bạn chọn trường này, apply học bổng này, và việc học ở đó sẽ giúp ích gì cho bạn, cho đất nước bạn khi bạn học xong. Nếu Tiếng Anh không tốt, thiếu kinh nghiệm sống, không có sự trải nghiệm thì bạn khó có thể viết hay và tốt được. Văn là người nên thông qua bài viết đó họ có thể đánh giá được phần nào tố chất của ứng viên. Cũng chớ có dại dột mà copy hay nhờ ai viết hộ, vì còn những vòng sau phỏng vấn trực tiếp thì sẽ thật giả sẽ lộ hết :-)  

2. Một Châu Âu cổ kính và vĩ đại. 

Một điểm đến ưa thích của du học sinh Việt Nam ta là Châu Âu. Châu Âu đã từng trải qua những thời kỳ phát triển cực thịnh về văn hóa và giaó dục. Tuy ngày nay có phần kém năng động hơn Mỹ nhưng vẫn là một môi trường rất tốt để du học. Nước nào ở Châu Âu cũng có thể là một nơi học lý tưởng hết. Vì dù sao họ cũng tiến rất xa hơn chúng ta rồi.

Điều làm phần lớn du học sinh lo lắng là ngoại ngữ. Vì Châu Âu có quá nhiều nước, quá nhiều thứ tiếng, mà sức ta không thể đầu tư học hết được. May mắn là ngày nay, thời thế khác xưa rồi, các chương trình học bậc ĐH, Sau ĐH tại các nước Châu Âu nói chung đều có sử dụng Tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy. Nên các bạn chỉ cần giỏi Tiếng Anh đều có thể du học được.

(Ghi chú: sẽ up vài hình chu du ở Châu Âu) 

Điều đặc biệt nữa là Châu Âu là cái nôi văn hóa và khoa học kỹ thuật của thế giới thời kỳ hiện đại.  Với sự xích lại gần nhau hơn của Cộng đồng chung Châu Âu việc đi lại thuận tiện giữa các nước đã làm cho sự giao lưu càng mạnh mẽ hơn. Đặc biệt dưới mái nhà chung Châu Âu, rất nhiều chương trình hợp tác khoa học, giáo dục và văn hóa với quỹ ngân sách khổng lồ được đầu tư. Đây có thể nói là một mảnh đất màu mỡ cho du học sinh Việt Nam chúng ta.

3. Úc - Châu Đại Dương - Xứ sở máy bay bay mỏi cánh 

Tách biệt với các Châu lục ồn ào náo nhiệt, nước Úc và New Zealand được xem là bản sao của Phương Tây tại Nam Bán Cầu. Với ngôn ngữ chính thức là Tiếng Anh, và hệ thống tương tự như hệ thống của Anh với rất nhiều trường ĐH đẳng cấp thế giới nên đây cũng là điểm đến tin cậy của du học sinh Việt Nam. 

Đặc biệt, với đời sống ổn định, kinh tế phát triển và môi trường còn khá đẹp, trong lành, nên nhiều sinh viên yêu thích. Tôi có thời gian sống và học tập tại Úc thì thấy đó là 1 mảnh đất yên bình 

Tuy nhiên, việc cạnh tranh học bổng ở Úc cũng khá khắc nghiệt. Đa số các nước nói Tiếng Anh thì ngành giáo dục là 1 ngành kinh doanh hái ra tiền, cho nên đa số họ thu học phí rất đắt còn học bổng thì hạn chế thôi. Học bổng học ĐH hiếm hơn, học bổng sau đại học, Tiến Sỹ thì có rộng rãi hơn chút.

(Ghi chú: sẽ up vài hình du học sinh ở Úc) 

Đặc biệt, Úc là 1 môi trường tốt cho du học sinh đã có gia đình học Sau Đại Học. Bởi vì chính sách visa khá thoáng cho sinh viên SDH (hướng nghiên cứu) và được đem gia đình vợ/chồng/con theo. Người phụ thuộc đi theo được làm việc fulltime và con cái có thể được học trường công miễn phí. 

4. Sự trỗi dậy của các cường quốc Châu Á

Trong những năm gần đây, Nhật Bản, Hàn Quốc, đã vươn lên những vị trí đáng nể trong khoa học, kỹ thuật và giáo dục.

Trường ĐH CNTT là một nơi có khá nhiều kết nối thân tình với Nhật Bản và Hàn Quốc. Họ rất thích tuyển sinh viên Việt Nam sang học Sau ĐH vì thứ nhất là văn hóa tương đồng, sinh viên Việt Nam nói chung là "ngoan và chịu khó" rất phù hợp với môi trường và yêu cầu công việc mang tính chất nghiên cứu. 

Điều đặc biệt quan trọng đối với sinh viên Việt Nam đó là các nước này là họ không đòi hỏi sinh viên có trình độ Anh Ngữ quá cao. Giáo sư qua phỏng vấn trực tiếp nếu nghe nói được, nắm ý được thì được. Chỉ có điều là cường độ làm việc của các GS Nhật, Hàn rất cao, họ làm từ 9h sáng đến 1-2h sáng hôm sau là bình thường, mà phàm là GS đã ngồi lỳ trong Lab thì sinh viên cũng ít dám về sớm. Nên nhiều bạn than thở là làm với các GS này mệt quá.

Nhưng cuộc đời không phải lúc nào cũng dễ dàng và trải đầy hoa hồng cả các bạn à. Muốn thành công thì phải đổ mồ hôi và công sức thôi. Làm việc hăng say là một trong nhiều yếu tố khiến các quốc gia này thành cường quốc. 

Cá nhân tôi nghĩ, đối với các bạn sinh viên UIT, bạn nào ngoại ngữ khá chút thì có thể nghĩ ngay đến việc du học Nhật, Hàn. Bởi vì về trình độ phát triển của các nước này đã vượt xa hơn mức mà ta có thể tưởng tượng ra. Con người và văn hóa gần hơn với văn hóa của Việt Nam. Ngoài ra đi học ở các nước này, bạn còn có dịp học thêm 1 ngoại ngữ thứ 2 nữa ngoài Tiếng Anh.

Các sinh viên UIT tham gia học bổng ngắn hạn tại Nhật 

Hoa đào rất đẹp cho đến khi có người chụp hình trước nó 

Cậu này đi sau nhưng chắc sẽ  về muộn hơn các bạn kia (Viện JAIST Nhật Bản) 

5. Bạn bè ASEAN  

Các bạn nhìn xa ra Âu, Mỹ, Úc cũng đừng quên nhìn gần gần khu vực ASEAN nhà mình nhé. Các nước Thái Lan, Malaysia, Brunei, Indonesia, Singapore cũng đang dần tiến đến chuẩn thế giới rồi. 

Đây là những môi trường còn rất mới và quan trọng là chính phủ các nước này đầu tư rất mạnh cho giáo dục, nghiên cứu khoa học để đưa đất nước phát triển. Nên các bạn du học sinh nhất là học sau đại học sẽ có rất nhiều cơ hội.

Thậm chí gần đây Singapore có những chính sách thu hút du học sinh từ Phổ Thông Trung Học, các bạn sẽ được vay tiền học ĐH hoặc miễn giảm 1 phần nào đó kinh phí. Sau khi ra trường cam kết làm việc 2 năm ở Singapore thì sẽ trả được nợ. Theo những nguồn tin mà tôi biết, có những bạn theo chương trình này làm việc gần 5 năm ở Singapore và chưa chịu về nước hoặc đã bay sang các nước khác làm việc tiếp. Đặc biệt là ở Singapore đều có sự hiện diện của các đại gia công nghệ như Google, Facebook, Microsoft, ... nên việc kết nối với USA lại rất gần.  

6. Chuẩn bị hành trang để lên đường 

Để đi được xa và lâu thì cần phải có thật nhiều tiền ? Thật sự không nhất thiết phải có nhiều tiền mới có thể đi xa được các bạn à. Việc du học, học bổng là một điều kiện rất tốt để ta có thể chu du, được kiến thức, và quan trọng nhất là được vốn sống, trải nghiệm mà bạn không thể có nếu ở trong nước.

Chuyên môn là nền tảng phải có, không bàn cãi (điểm TB cỡ 7.0++ trở lên). Đó là điều kiện cần nhưng chưa đủ. Khi đã vững chuyên môn, thì yếu tố giúp bạn được học bổng đi du học lại là Ngoại Ngữ cụ thể luôn là Tiếng Anh. Kể cả khi bạn đi Nhật hoặc Hàn, vì khi học nghiên cứu, bạn phải viết papers, đọc papers bằng Tiếng Anh !

Có một số bạn sẽ thắc mắc là điểm TB của em khi Tốt nghiệp ĐH Chỉ có 6.9999 điểm thôi liệu có du học được không ? Chắc chắn được! Nhưng kế hoạch dài hơn 1 chút, bạn nên học Master trong nước và trong thời gian 3 năm trong nước, sẽ cố gắng rèn các kỹ năng còn thiếu, cố gắng học tốt hơn để có điểm cao hơn, và quan trọng là có bài báo (papers, hay công trình khoa học) để tăng khả năng trúng học bổng hơn nữa.

Tiếng Anh bao nhiêu là đủ ? Bạn cần test kỹ năng của mình bằng việc thi các chứng chỉ quốc tế Tiếng Anh như IELTS, TOEFL. Nếu tầm 5.5-6.0 là bạn có thể apply đi Nhật, Hàn. Đi Úc thì phải >=6.5 trở lên.

Các kỹ năng mềm cần thiết khi sống và học tập, làm việc trong môi trường quốc tế: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng trình bày, kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng chung sống trong môi trường đa văn hóa, kỹ năng sống độc lập. Nói tóm lại là những kỹ năng giúp bạn hòa đồng với môi trường xa lạ để được bạn bè tin yêu và thầy cô thương mến. Hãy luôn tự tin, tự trọng, và khiêm tốn học hỏi, cầu thị.

Những kỹ năng này đòi hỏi thời gian và rèn luyện. Có những bạn sống trong môi trường được cưng chiều, bảo bọc quá mức, khi sang xứ lạ rất dễ bị shock, thậm chí rơi vào trầm cảm. Những bạn đã từng du học xa nhà, ở KTX chung phòng với nhiều bạn bè thường dễ hòa nhập hơn, thậm chí tốt hơn nữa vì các bạn đã rèn luyện sẵn cho mình trong việc tồn tại ở môi trường KTX rồi.

Điểm cuối cùng nhưng quan trọng đó là tăng cường tìm kiếm các nguồn học bổng: học bổng của Bộ Giáo Dục Đào Tạo (http://vied.vn/vi/), học bổng của chính phủ các nước, hay học bổng của chính trường mà bạn muốn apply. Việc apply học bổng là 1 kỹ năng khó, phức tạp và nó nằm ngoài tầm vóc của bài viết này. Các bạn có thể tìm các bài viết chia sẽ trên Internet của nhiều du học sinh thành công để học hỏi. 

7. Khả năng và tâm nguyện của tôi

Tôi may mắn là người được đi xa, đi cũng nhiều nhiều, có nhiều mối quan hệ nên rất mong muốn đưa được càng nhiều bạn đi xa càng tốt. Điều quan trọng nhất và mang tính quyết định đó là chính vào các bạn, tôi chỉ là người trợ thêm 1 chút duyên lành để phóng các bạn bay lên thôi. Nếu bản thân các bạn không nỗ lực và quyết tâm thì không thể giúp được.

Tôi cũng đã liệt kê cho các bạn 5 khu vực mà các bạn có thể lựa chọn làm điểm đến đầu tiên cho việc du học của mình. Mỗi người tùy thuộc vào sở thích và điều kiện bản thân có thể chọn cho mình 1 điểm đến duy nhất (vì khi bạn theo đuổi >= 2 nơi sẽ bị phân tán sức lực). Hãy mạnh dạn quyết định và tập trung vào 1 mục tiêu và dành thời gian cho mục tiêu đó.

Các bạn hãy đầu tư thời gian phát triển bản thân: vững chuyên môn (điểm trung bình 7.0++ trở lên), Anh Văn tốt (IELTS 5.5++, được 6.0++ thì tốt hơn), những kỹ năng mềm, kỹ năng sống và quan trọng hơn hết, là tạo được một giấc mơ, một mục tiêu phấn đấu du học để từ đó có từng chiến thuật để đạt được mục tiêu đó. Hãy lên kế hoạch ngay từ bây giờ. Vì thời gian không chờ đợi ai cả.

“If you fail to plan, you are planning to fail!” ― Benjamin Franklin